Nederlandse Natuurkundige Vereniging

Op 5 april vond de Algemene Ledenvergadering van de NNV plaats. Er was een goede opkomst en er was een mooie wisselwerking tussen bestuur en leden. Het conceptverslag van de vergadering kan worden ingezien op https://www.nnv.nl/algemene-ledenvergadering/. Tijdens de vergadering vonden bestuurswisselingen plaats. Er was een levendige discussie over zaken die de NNV aangaan en er werd gebrainstormd over het aanstaande 100-jarig bestaan van de vereniging in 2021. Het streven is om dit bijzondere NNV-jubileum feestelijk te gaan vieren, alle ideeën en menskracht zijn welkom. 

Jan van Ruitenbeek en Henk Swagten zijn door het NNV-bestuur benoemd tot lid van verdienste. Dit werd bekend gemaakt op de ALV op 5 april. Jan van Ruitenbeek heeft zich gedurende vele jaren ingezet voor de vereniging, eerst als penningmeester en daarna was hij jarenlang voorzitter. Hij was de eerste door de leden via een webverkiezing gekozen NNV-voorzitter. Ook nadat hij de voorzittershamer in 2018 overdroeg aan Diederik Jekel, bleef hij actief voor de vereniging, bv. als voorzitter van de jury van de NNV-Diversiteitsprijs 2018.

Henk Swagten was de laatste tijd actief als hoofdredacteur van het Nederlands Tijdschrift voor Natuurkunde, onder zijn hoofdredacteurschap is er hard gewerkt aan de vernieuwing van het uiterlijk van het tijdschift. Het NTvN is in deze nieuwe vorm weer actueel en aantrekkelijk. Voor hij de taak van hoofdredacteur op zich nam was Henk al jaren bestuurslid en ook is hij actief geweest als voorzitter van het organisatiecomité van FYSICA 2015. De NNV is blij met mensen als Henk en Jan en het lidmaatschap van verdienste komt hen dan ook zeer toe.

Op 5 april is tijdens FYSICA 2019 de website www.dutchphysics.org gelanceerd. De site geeft een overzicht van waar in Nederland welk natuurkundig onderzoek wordt gedaan. De website is ontwikkeld als een gezamenlijk project van het Platform Academische Natuurkunde en de NNV. De website biedt een zoekfunctie op onderwerpniveau, zodat per onderwerp kan worden gekeken waar er onderzoek plaatsvindt op dit gebied. De site is zowel voor nieuwkomers (of mensen die een natuurkundecarriere in Nederland overwegen) als voor oude rotten in het vak een mooie, overzichtelijke bron van informatie. De kernwoorden zijn overgenomen van PhySH (Physics Subject Headings) dat is ontwikkeld door de APS. De lancering werd geïntroduceerd door een van de initiatiefnemers Mark Golden; op het moment suprême stak -nadat de zaal had afgeteld tot nul- Diederik Jekel een symbolische stekker in het stopcontact, waarna de website op het grote scherm verscheen. 

FYSICA 2019 is een geweldig evenement geworden. We zijn als NNV heel blij met en trots op de dag die in samenwerking met UvA, VU en de natuurkundige instituten op Amsterdam Sciencepark is georganiseerd. Op 5 april was er voor fysici van alles te beleven op Amsterdam Sciencepark, speciaal voor FYSICA was er een groot paviljoen geplaatst op het grasveld voor de UvA. Hierin speelde het plenaire programma zich af. Kobus Kuipers gaf de Physicalezing, Nobelprijswinnaar Gerard Mourou vertelde over zijn onderzoek. Verder was er de Young Speaker Contest, waarin jonge fysici het publiek voor zich probeerden te winnen. Voorts werden enkele prijzen uitgereikt, waarover elders op deze site meer informatie. 's Middags ging het grote publiek uiteen in focussessies die elk een apart onderwerp centraal hadden staan. Speciaal aan deze editie waren de vele rondleidingen door de instituten van Amsterdam Sciencepark; deelnemers aan FYSICA konden een kijkje nemen bij het Nikhef, Amolf, ARCNL, bij het Anton Pannekoek Instituut, bij het Van 't Hoff Instituut, het Institute of Physics, Startup Village, QuSoft en Amsterdam Sciencepark als geheel. De gehele dag was de uitgebreide FYSICAmarkt te bezoeken waar instituten en bedrijven zich van hun beste kant lieten zien. Als klap op de vuurpijl werd de dag afgesloten met een muzikaal theaterprogramma over natuurkunde: Wereld in Trilling.

Michiel van Duin, docent natuurkunde aan het Pallas Athene College te Ede, is door de NNV uitgeroepen tot Natuurkundedocent van het Jaar 2019. Tijdens FYSICA 2019 werd de prijs hem overhandigd door NNV-voorzitter Diederik Jekel.

Zoals elk jaar, had de jury van de Natuurkundedocent-van-het-jaarverkiezing een moeilijk taak: de kandidaten waren allen uitstekende natuurkundedocenten, maar zijn moeilijk met elkaar te vergelijken. Er is geen universele meetlat waarlangs we de docenten kunnen leggen. Dat is misschien maar goed ook, want er zijn ook geen typische leerlingen, klassen en scholen. Bovendien zijn er meerdere manieren om goed les te geven in natuurkunde. Wat alle kandidaten dit jaar gemeen hadden is de band die ze met hun leerlingen hebben en de lof die ze van hun leerlingen ontvangen.

De jury heeft met Michiel van Duin gekozen voor een docent die de passie die hij heeft voor zijn vak weet over te brengen naar zijn leerlingen. Hij stimuleert leerlingen daarbij om zelf na te denken. Door een gedifferentieerde aanpak weet hij alle leerlingen te bedienen. Leerlingen die natuurkunde moeilijk vinden krijgen van hem een aangepaste uitleg, indien nodig meerdere verschillende, tot ze het snappen. Leerlingen die meer aankunnen krijgen de meer abstracte uitleg met extra achtergronden. Hij maakt duidelijk dat hij geeft om goede resultaten en leerlingen werken daar ook voor. Hij spreekt zijn leerlingen op een volwassen manier aan wanneer ze hun huiswerk niet hebben gemaakt en bereikt daar meer mee dan straffen. Naast de natuurkundelessen is Michiel van Duin ook betrokken bij allerlei andere initiatieven. Zo is hij verantwoordelijk voor het opzetten van een Tinkerlab, een geavanceerde knutselclub, waarin leerlingen leren programmeren, een 3d-printer bouwen of zelf andere projecten opzetten. Hij neemt ook deel aan de STEAM cup challenge, waarbij leerlingen met een microcomputer een oplossing bedenken en maken voor het huis van de toekomst. Met deze activiteiten geeft hij leerlingen de kans om te ontdekken waar hun kwaliteiten liggen.

Michiel van Duin heeft zich geschaard in een illuster rijtje natuurkundedocenten dat sinds 2004 door de NNV is uitgeroepen tot docent van het jaar. Zoals Michiel van Duin in zijn dankwoord al aangaf, is het docentschap geen wedstrijd. Maar het is mooi om in deze tijden van docentenschaarste te benadrukken dat er in Nederland uitstekende docenten zijn en dat het docentschap een prachtige baan is met veel mogelijkheden.

Een van de mooie onderdelen van FYSICA is de Young Speakers Contest, waarin jonge wetenschappers worden uitgedaagd om hun onderzoek aan het FYSICApubliek te presenteren. Op FYSICA 2019 waren de drie toppers die waren doorgedrongen tot de finale in de gelegenheid om te proberen het publiek voor zich te winnen. Het publiek is bij deze wedstrijd namelijk de jury, iedere aanwezige heeft de kans om een stem uit te brengen. Zo stonden Kim Krijtenburg (UT), Suzanne van Dam (TUD) en Jaco de Swart (UvA) vol verve hun werk te presenteren. Jaco de Swart gaf een presentatie getiteld 'How dark matter came to matter', Suzanne van Dams lezing kende de titel 'Quantum contextuality tests using three-qubit parity measurements' en Kim Krijtenburg vertelde over het onderzoek naar quantumfysica in het voortgezet onderwijs (Quantum Mechanics Education at secondary schools). Uiteindelijk won Suzanne van Dam de hoofdprijs: een certificaat, bloemen, een geldbedrag van 750 euro en eeuwige roem. Op de foto Suzanne van Dam tijdens haar presentatie.

Sinds kort reikt de NNV jaarlijks een prijs uit voor zeer talentvolle hbo-studenten technische natuurkunde. Op 5 april j.l. werden drie jongeren tijdens FYSICA 2019 in het zonnetje gezet; zij ontvingen uit handen van NNV-voorzitter Diederik Jekel de NNV hbo Jong Talentprijs 2019 ter waarde van 500 euro. Nederland kent drie hbo-opleidingen technische natuurkunde: Fontys in Eindhoven, Haagse Hogeschool in Delft en Saxion in Enschede. Om het belang van deze opleidingen voor het natuurkundeveld te onderstrepen heeft de NNV de jaarlijkse NNV hbo Jong Talentprijs in het leven geroepen. De drie opleidingen selecteren elk een student voor de prijs, het gaat hier om degene die een topstage heeft uitgevoerd. In 2019 zijn in de prijzen gevallen: Vera Schroen (Fontys), Kris van der Riet (HHS) en Job Grote Beverborg (Saxion). De onderwerpen van de stages liepen sterk uiteen: van chemische technologie & engineering via onderzoek van sensoren voor ammoniakuitstoot op boerderijen tot optische meetinstrumenten. We wensen deze jongeren een prachtige toekomst binnen de natuurkunde toe.

Tijdens FYSICA 2019 is de Physicaprijs officieel uitgereikt aan Kobus Kuipers (TUD). Uit handen van Piet Mulders, penningmeester van Stichting Physica, ontving hij een certificaat, bloemen en het prijzengeld. Vervolgens sprak Kobus Kuipers de Physicalezing uit met als titel 'Lights topology at the nanoscale - surprises, (un)faithfulness and usefulness'. Kuipers deed zijn goede naam eer aan en had een prachtige presentatie waar het publiek van heeft genoten. De Physicaprijs wordt jaarlijks uitgereikt aan een topnatuurkundige; de jury bepaalt de winnaar na consultatie van het natuurkundeveld. De jury bestaat uit de voorzitters van de NNV en van Stichting Physica plus een eerdere winnaar. Kobus Kuipers komt de eer van de prijs niet alleen toe vanwege zijn uitstekende staat van dienst in het onderzoek, maar ook vanwege zijn grote inspanningen op outreachvlak. Zo was hij jarenlang betrokken bij de Nationale Wetenschapsquiz en was hij voorzitter van de Nederlandse organisatie van het International Year of Light 2015.

Een mooie jaarlijkse traditie is dat tijdens FYSICA de finale van de SPIN Bachelorwedstrijd wordt gehouden. Zo ook op vrijdag 5 april op Amsterdam Sciencepark. Drie vooraf geselecteerde natuurkundestudenten presenteerden hun bachelorproject en probeerden zo de eerste prijs in de wacht te slepen. Marit Fiechter (RUG), Boris Post (UvA) en Bart Zonneveld (RU) hadden alledrie een prachtige presentatie. De jury hanteerde als belangrijk criterium de mate waarin de finalisten in staat waren om hun fascinatie voor het onderwerp en hun enthousiasme voor wetenschap over te brengen. Dit uiteraard naast de sterke inhoudelijke kant van het verhaal. Marit Fiechter kwam als winnaar uit de bus, ze ontving uit handen van NNV-voorzitter Diederik Jekel bloemen en een geldprijs van 500 euro, beschikbaar gesteld door de NNV.