Nederlandse Natuurkundige Vereniging

De Physicaprijs 2017 is toegekend aan Jo van den Brand vanwege zijn pioniersrol in Nederland in het zoeken naar zwaartekrachtsgolven en in het bijzonder voor zijn bijdragen aan de revolutionaire eerste directe detectie van een zwaartekrachtsgolf in 2015. Jo van den Brand is werkzaam op het Nikhef in Amsterdam en is als hoogleraar verbonden aan de VU. Van den Brand zal de prijs in ontvangst nemen tijdens het congres FYSICA 2017 dat op vrijdag 7 april plaatsvindt in De Oosterpoort in Groningen (www.fysica.nl). Hij zal dan ook de bijbehorende Physicalezing uitspreken.

Van den Brand is tijdens zijn carrière werkzaam geweest in het hele spectrum van de subatomaire fysica: van de kernfysica, via de (versnellergerelateerde) deeltjesfysica naar de astrodeeltjesfysica waarin hij  nu werkzaam is. Hij is niet alleen technisch sterk onderlegd, ook is hij in staat om achterliggende theorieën tot op de bodem uit te spitten. Zijn talenten komen goed van pas in het veld van de directe detectie van zwaartekrachtsgolven, dat een combinatie is van een enorme technologische uitdaging en een zeer breed fundamenteel-fysisch onderzoeksprogramma.

In 2007 werd Jo van de Brand, en daarmee Nikhef, officieel lid van de Virgo-collaboratie die vlakbij Pisa in Italië een laserinterferometer met drie kilometer lange armen heeft om de passage van een zwaartekrachtsgolf te kunnen detecteren. De groep van Jo van den Brand heeft zich een vooraanstaande rol binnen de collaboratie verworven, cruciale onderdelen worden door het Nikhef geleverd. Niet alleen qua instrumentatie speelt de groep van Van den Brand een belangrijke rol, ook is zij sterk in de data-analyse.

Virgo werkt nauw samen met de twee LIGO-laserinterferometers in de Verenigde Staten, het LIGO-Virgo-consortium is in staat uit de tijdsverschillen bij een drievoudige coïncidentie te bepalen waar de zwaartekrachtsgolf vandaan komt. Zwaartekrachtsgolven, rimpelingen in de ruimte-tijdstructuur, werden al in 1915 door Einstein voorspeld. Op 14 september 2015, een eeuw na Einsteins voorspelling, detecteerde de LIGO-Virgo-Collaboratie voor het eerst een zwaartekrachtsgolf.

Jaarlijks wordt de Physicaprijs uitgereikt aan een eminente, in Nederland werkzame natuurkundige. De prijs wordt na consultatie van diverse vertegenwoordigers van de natuurkundegemeenschap in Nederland door de voorzitters van de Nederlandse Natuurkundige Vereniging (www.nnv.nl) en de Stichting Physica (www.physica.nl) toegekend. 

In het Nederlands Tijdschrift voor Natuurkunde (www.ntvn.nl) wordt in de edities van april en mei 2017 aandacht besteed aan het werk van Jo van den Brand.

Op vrijdag 9 juni 2017 organiseert de NNV in Utrecht een symposium over Energie en Klimaat. Het doel van het symposium is te onderzoeken hoe de Nederlandse natuurkunde kan bijdragen aan het behalen van de klimaatdoelstellingen van Nederland en de EU. Het symposium vindt plaats in de Boothzaal van de Universiteitsbibliotheek De Uithof.

Het eerste deel van de ochtend van het symposium is gewijd aan een status update: wat is er met het klimaat aan de hand en hoeveel gaat dat de samenleving kosten. Gerard van der Steenhoven, oud-NNV-voorzitter en momenteel directeur van het KNMI, zal het spits afbijten. Michiel van den Broeke (UU) belicht kantelpunten in het smeltgedrag van ijskappen. Rick van der Ploeg (VU en University of Oxford) gaat in op het genoemde kostenaspect. Het laatste deel van de ochtend gaat over fotovoltaïsche elektriciteitsopwekking, spreker is Wim Sinke (ECN, UvA).

In de middag ligt het accent op de verplichtingen die Nederland is aangegaan en op de mogelijkheden die er zijn om aan die verplichtingen te voldoen. Hierin past een analyse van (de  energie-balans van) enkele alternatieve opwekkingsmethoden. De middagsprekers zijn: Pieter Boot (PBL), Richard van de Sande (Differ), Wilfried van Sark (UU) en David Smeulders (TU/e).

Zowel de ochtend als de middag worden afgesloten met een publieksdiscussie. Het complete programma is hier reeds in te zien, samenvattingen van de lezingen volgen op de webpagina van de NNV-sectie Energie en Klimaat. Deelname is gratis voor leden van de NNV, voor overige belangstellenden zijn de kosten € 25,-

In de maand maart 2017 kiezen NNV-leden een nieuwe (vice)voorzitter. De stembus is open! Jan van Ruitenbeek is de huidige NNV-voorzitter, zijn tweede termijn eindigt in 2018. De winnaar van de verkiezing in maart 2017 zal eerst een jaar als vicevoorzitter opereren en vervolgens tijdens de ALV in 2018 de voorzittershamer overnemen van Jan van Ruitenbeek. NNV-leden kunnen hun stem uitbrengen via de online verkiezingsmodule (na te zijn ingelogd). Er zijn drie kandidaten die zich verkiesbaar hebben gesteld: Diederik Jekel, Els de Wolf en Frank Linde. Indien u problemen ondervindt bij het inloggen, neemt u dan contact op met het NNV-bureau. Gebruik je/uw stemrecht en stem op je/uw favoriete kandidaat. 31 maart 2017 is de laatste dag dat er kan worden gestemd. De uitslag wordt bekend gemaakt tijdens FYSICA 2017 dat plaatsvindt op vrijdag 7 april in De Oosterpoort in Groningen. Naast het prachtige programma van FYSICA is dit een extra reden om naar FYSICA te komen!