Nederlandse Natuurkundige Vereniging

Interesse in o.a. exoplaneten, metamaterialen of weer/klimaatmodellen? Kom dan vooral naar FYSICA 2020 op vrijdag 17 april op Universiteit Twente. Tot onze grote vreugde is het wederom gelukt een Nobelprijswinnaar als spreker naar FYSICA te halen. We zijn zeer vereerd dat Didier Queloz zal spreken, hij kreeg de Nobelprijs in 2019 voor de ontdekking van een exoplaneet. Voorts houdt Martin van Hecke de Physicalezing over vormveranderende metamaterialen. Hij is onder meer bekend van een elastische kubus met daarin een gatenpatroon, dat zo ontworpen is dat bij samendrukking van twee zijdes van de kubus, twee andere zijdes opeens een lachend gezichtje (smiley) laten zien. Kortom: zeer fascinerende natuurkunde.

FYSICA 2020 heeft als centraal thema ‘Big data & deep learning – new opportunities for physics & society’. In de verschillende middagsessies wordt op dit thema vanuit diverse invalshoeken verder ingegaan. Uiteraard ontbreekt ook de Young Speakers Contest niet. In de avond is het onderwerp ‘Climate forecasts: limits to predictability’.

FYSICA 2020 is een dag voor liefhebbers van natuurkunde. Er is voor elk wat wils: voor studenten tot en met professoren en fysici werkzaam buiten de academia. Komt daarom allen! Bij inschrijving voor 1 maart geldt een gunstige vroegboekkorting.

Het regent prijzen in het januarinummer van 2020! Terugblikkend op 2019 wordt van een groot aantal laureaten een overzicht van hun inspanningen gegeven.

De Nobelprijs voor Natuurkunde werd gedeeld door enerzijds Michel Mayor en Didier Queloz voor de ontdekking van een exoplaneet in een baan rondom een zonachtige ster en anderzijds door James Peebles voor de theoretische ontdekkingen in de fysische kosmologie. De Nobelprijs voor Scheikunde werd toegekend aan John B. Goodenough, M. Stanley Whittingham en Akira Yoshino voor het vernuft en het doorzettingsvermogen bij de ontwikkeling van lithiumbatterijen.

Naast deze prijswinnaars ook aandacht voor Hans van Bemmel, vaste columnist van het Nederlands Tijdschrift voor Natuurkunde, die de Minnaertprijs in ontvangst heeft mogen nemen voor zijn verdiensten op het gebied van ontwikkeling van het vak natuurkunde in het voortgezet onderwijs. De Spinozapremie werd toegekend aan Amina Helmi voor haar onderzoek naar de geschiedenis van de sterren. Ook in de rubriek ‘Uitgelicht’ vele prijswinnaars binnen het natuurkundig spectrum.

Verder artikelen over turbulentie in de diepe Middellandse Zee, Klimaatverandering vroeger – en nu? en de raadselachtige exoplaneet J1407. Laat 2020 opnieuw een mooi natuurkundig jaar worden! Voortaan maandelijks het natuurkundetijdschrift ontvangen? Wordt dan lid van de Nederlandse Natuurkundige Vereniging.

De Physicaprijs 2020 is toegekend aan professor Martin van Hecke. Hij is een van Nederlands meest innovatieve onderzoekers aan het verrassend complexe gedrag van op het eerste gezicht simpele systemen. In zijn werk komen zeer serieuze fysica en begrijpelijke en interessante alledaagse problemen samen. Van Hecke heeft in de afgelopen jaren in belangrijke mate bijgedragen aan het wereldwijd vormgeven van het nieuwe vakgebied ‘Designer Matter’. Het werk van Martin van Hecke is een voorbeeld van hoe fundamenteel en toepassingsgericht werk hand in hand kunnen gaan.

Martin van Hecke (1967) studeerde natuurkunde aan de UvA en promoveerde in 1996 aan Universiteit Leiden. In 2008 werd hij benoemd tot hoogleraar in Leiden. Sinds 2014 is hij ook werkzaam bij het NWO-instituut AMOLF in Amsterdam, hij leidt daar de groep ‘mechanische metamaterialen’. Hieronder vallen slimme ‘patterning’ van elastische media en origami. Een voorbeeld waarmee Martin van Hecke meteen internationaal de aandacht trok, is een elastische kubus met daarin een gatenpatroon, dat zo ontworpen is dat bij samendrukking van twee zijdes van de kubus, twee andere zijdes opeens een lachend gezichtje (smiley) laten zien --- een voorbeeld van een vormveranderend metamateriaal.  Martin van Hecke heeft zich ontpopt tot een leider op het gebied van het inverseprobleem: het ontwerpen en maken van simpele materialen met een bepaald gewenst complex gedrag.  In het vakgebied kunnen biogeïnspireerde materialen worden ontworpen die in de natuur niet voorkomen en die functies van biologische systemen kunnen overtreffen.  Een voorbeeld hiervan is een metamateriaal dat zichzelf opvouwt.

Martin van Hecke ontvangt de prijs vanwege zijn verdiensten op meerdere vlakken: de excellentie en originaliteit van zijn onderzoek, het vernieuwende karakter voor de Nederlandse natuurkunde, zijn inzet voor de jonge generatie en zijn excellente outreach. Hij publiceert regelmatig in toptijdschriften, maar besteedt ook veel aandacht aan het visualiseren van de gevonden effecten met (YouTube)filmpjes, waardoor een breed publiek bij de nieuwe ontwikkelingen wordt betrokken.

Jaarlijks wordt de Physicaprijs uitgereikt aan een eminente, in Nederland werkzame natuurkundige. De prijs wordt na consultatie van diverse vertegenwoordigers van de natuurkundegemeenschap in Nederland toegekend door een jury bestaande uit de voorzitter van de Nederlandse Natuurkundige Vereniging, de voorzitter van Stichting Physica en een eerdere Physicaprijswinnaar. Van Hecke zal de prijs in ontvangst nemen tijdens het congres FYSICA 2020 dat op vrijdag 17 april plaatsvindt op Universiteit Twente. Hij zal dan ook de bijbehorende Physicalezing uitspreken; aangezien Martin van Hecke een excellente spreker is, wordt dit ongetwijfeld een topverhaal.

In het Nederlands Tijdschrift voor Natuurkunde wordt in de edities van maart en mei 2020 aandacht besteed aan het werk van Martin van Hecke.