Nederlandse Natuurkundige Vereniging

Als het proefschrift af is en al het werk degelijk is vastgelegd voor de naaste vakgenoten, blijft er een uitdaging over. Kun je het ook uitleggen aan een breed publiek? Zelfs als het heel geïnteresseerd is in natuurkunde en kritisch meeleest?
Die uitdaging is de jaarlijkse NTvN-prijsvraag. Maar liefst zes verse doctoren, uit heel verschillende vakgebieden, namen deze handschoen op. Hoewel elke bijdrage zijn kwaliteiten had, koos de jury unaniem drie winnaars. De prijsuitreiking is op vrijdag 16 april tijdens FYSICA 2021.
De belangrijkste criteria voor de jury waren:

• Begrijpen we wat het promotieonderzoek inhield en wat het toevoegde in het vakgebied?
• Waren we gegrepen? Kreeg de auteur ons op het puntje van de stoel?
• Werden we geholpen door het taalgebruik en de afbeeldingen?

Het laatste criterium is misschien wel het lastigst. Het is een hele kunst om vlot te schrijven en toch alle essentiële informatie mee te geven aan de lezer. Het kost moeite om je vakjargon los te laten en hetzelfde nog eens te zeggen in toegankelijk Nederlands. Afbeeldingen kunnen je lezer begeleiden bij de tekst, maar ook voor nieuwe raadsels plaatsen.

De derde prijs gaat naar Robbie Elbertse voor zijn artikel over spingolven in atomaire ketens. Hij neemt ons mee naar het kleinste fysische laboratorium ooit, waar individuele atomen worden opgelijnd en ingesteld voor een goed doordachte ‘practicumproef’ aan spingolven.

De tweede prijs is voor Melissa Rinaldin. Ze geeft meteen aan wat ze wil onderzoeken – de invloed van de geometrie op fasescheiding – en maakt duidelijk waarom dat van belang is in de natuur. De aanzienlijke inleiding die dit complexe onderwerp nu eenmaal nodig heeft wordt didactisch verzorgd en leidt niet af. Dan komt ze terug op het onderwerp. En we zijn verrast door de experimentele aanpak.

De hoofdprijs gaat dit jaar naar Julius Huijts, voor zijn artikel over tijdsopgeloste microscopie op de schaal van attoseconden. Het verhaal is goed doordacht. De illustraties zijn behulpzaam. De tekst is gemakkelijk leesbaar, soms zelfs losjes geschreven. Maar schijn bedriegt hier. De auteur weet voldoende details in de tekst te plaatsen voor de lezer die echt wil weten hoe het zit.

Alle artikelen zijn te lezen in het aprilnummer van het Nederlands Tijdschrift voor Natuurkunde.

De jury,
Claud Biemans, Aernout van Enter, Vincent Icke en Robert Jan van Wijk

Het aprilnummer van het NTvN staat bol van de winnaars: drie van de NTvN-Prijsvraag (Julius Huijts, Melissa Rinaldin en Robbie Elbertse) én een van de Physicaprijs 2021 voor Daniel Bonn. Van/over alle 4 is een zeer lezenswaardig, boeiend stuk opgenomen in het aprilnummer.

Herman de Lang neemt na ruim 27 jaar afscheid als redactielid van het NTvN. Hij luidt zichzelf uit in een mooie, redactionele bijdrage. Eindredacteuren Marieke de Boer en Esger Brunner blikken terug op zijn loopbaan en zijn werk voor het NTvN.

Ook dit jaar was de NNV weer vertegenwoordigd op de driedaagse conferentie Physics@Veldhoven dat als thema Back to the Future had. NNV penningmeester Peter Brussaard en NNV secretaris Johan Klootwijk schreven er een sprankelend artikel over.

Kun jij een voorspelling doen wat de komende eeuw gaat brengen? Laat je gedachten gaan via de website Pad naar de Toekomst (www.padnaardetoekomst.nl)! Hoe je dat doet staat in het aprilnummer.

Bijna is het zover: FYSICA 2021, waar het honderdjarig bestaan van de NNV natuurlijk gevierd zal gaan worden en maar liefst 2 Nobelprijswinnaars (Roger Penrose en Reinhard Genzel) verwelkomd mogen worden. Wie jarig is trakteert en daarom is deelname aan FYSICA 2021 dit jaar gratis.

Martinus Veltman, de bijzondere Nobellaureaat, wordt uitgebreid herdacht door Karel Gaemers en Bernhard de Wit.

Een van de activiteiten die plaatsvindt in het kader van het 100-jarig bestaan van de NNV is “Een eeuw natuurkundevrouwen”. Deze maand aandacht voor Anneke Levelt-Sengers en Marileen Dogterom.

En dan zijn zo’n tien andere artikelen niet benoemd……Veel leesplezier!

Voortaan maandelijks het natuurkundetijdschrift ontvangen? Wordt dan lid van de Nederlandse Natuurkundige Vereniging.

De European Physical Society (EPS) heeft Sonnenborgh in Utrecht tot ‘Historic Site’ benoemd, een plek van historisch belang. De enige plekken in Nederland die eerder deze eer te beurt vielen waren het Kamerlingh Onnes Laboratorium in Leiden en het NatLab in Eindhoven.

De EPS kent het predicaat Historic Site toe aan plekken die een buitengewone bijdrage geleverd hebben aan de natuurkunde. Op Sonnenborgh richtte meteoroloog Christopher Buys Ballot in 1854 het Koninklijk Nederlands Meteorologisch Instituut (KNMI) op. Hier werden de eerste weerberichten van Nederland gemaakt, stelde Buys Ballot zijn befaamde wet op en werd een start gemaakt met internationale meteorologische samenwerking. Ook het aanpalende sterrenkundige instituut op Sonnenborgh groeide uit tot een wetenschappelijke plek van groot belang, met name door het zonneonderzoek van Marcel Minnaert en Kees de Jager in de 20^e eeuw. In 1961 richtte Kees de Jager op Sonnenborgh het Laboratorium voor Ruimteonderzoek op, het latere Netherlands Research Institute for Space Research (SRON).

Op woensdag 7 april onthulde voorzitter van de EPS Petra Rudolf een plaquette aan de buitengevel van Sonnenborgh ‘om de herinnering aan de buitengewone bijdrage van Sonnenborgh aan de natuurkunde’ levend te houden. De NNV heeft zich sterk gemaakt voor de nominatie van de Sonnenborgh en de uiteindelijke onthulling. Speciaal in het jaar waarin de NNV 100 jaar bestaat, willen we enkele historische locaties tot EPS Historic Site laten benoemen.

Bij de onthulling waren aanwezig directeur van het KNMI Gerard van der Steenhoven, voorzitter van de NVV-sectie Geschiedenis en Grondslagen van de Natuurkunde Guido Bacciagaluppi en directeur van Sonnenborgh Maarten Reichwein. Reichwein: “Sonnenborgh is zeer vereerd om een van de drie Historic Sites in Nederland te zijn. Met deze toekenning is er nog meer waardering voor Sonnenborgh en de onderzoekers die op Sonnenborgh een bijdrage hebben geleverd aan de wetenschap”.

Sonnenborgh bevindt zich als Historic Site internationaal in het gezelschap van o.a. het Einsteinhuis in Bern, waar Einstein zijn relativiteitstheorie ontwikkelde. Kijk hier voor een overzicht van alle Historic Sites en meer informatie over de EPS.

Foto’s: Marieke Wijntjes