Nederlandse Natuurkundige Vereniging

De jaarlijkse NTvN-prijsvraag voor promovendi en pas-gepromoveerden leverde weer een bonte mix van mooie artikelen op. Goed om te zien hoeveel schrijftalent er in het natuurkundeveld rondloopt. De drie winnende teksten hebben een mooi plekje in het meinummer van het NTvN gekregen. De eerste prijs is gewonnen door Yuri van der Werf met haar artikel “Op zoek naar de grenzen van de quantumfysica met ultrakoud helium”. Martine Schut legde beslag op de tweede plaats, haar artikel heeft als titel “Op weg naar de eerste observatie van het graviton”. En het artikel “Pas op! Een zonnestorm op komst” van Christine Verbeke werd met de derde prijs beloond.

Naast deze prijswinnende artikelen bevat het meinummer ook andere interessante bijdragen. In “Uitgelicht” een artikel met de mooie titel “Escheriaanse fusiemachine loopt warm” door Senne Starckx én een verslag van de NNV-focussessie tijdens NWO Physics in Veldhoven.
Studievereniging De Leidsche Flesch bestaat in 2023 honderd jaar. Een klein overzicht van die 100 jaar in een artikel in het NTvN en zeer uitgebreid in het boek dat is verschenen ter gelegenheid van dat honderdjarig bestaan “De Leidsche Flesch vereeuwigd”.
Freek Pols is recent gepromoveerd. In de rubriek Lestafette komt een van zijn opgenomen stellingen, nummer acht, aan de orde: “Onderzoek naar bètaonderwijs is nauwelijks effectief te noemen als het ontoegankelijk is voor docenten”.
Glen te Hofsté schetst een bijgesteld beeld van een carrière in de ruimtevaartsector. Velen lijkt deze sector als te moeilijk en te stressvol, maar zij die in de sector werken hebben daar een heel ander beeld bij.
En, wellicht ten overvloede: u kunt zich nog steeds aanmelden voor deelname aan FYSICA 2023. Zie daarvoor o.a. ook de achterpagina van dit meinummer om een idee te krijgen van wat daar allemaal te doen en te beleven valt.

Voortaan maandelijks het natuurkundetijdschrift ontvangen? Wordt dan lid van de Nederlandse Natuurkundige Vereniging.

Op 4 april organiseerde de NNV de sessie Basic Science for Sustainable Development tijdens de conferentie NWO Physics. Het thema sloot aan bij het International Year of Basic Sciences for Sustainable Development dat de UNESCO heeft uitgeroepen. Vier sprekers belichtten vanuit hun perspectief en onderzoek het thema. Romain Murenzi, fysicus en voormalig minister van wetenschappen in Rwanda, gaf een mooie inleiding met zijn presentatie 'The importance of basic sciences for sustainable development'. Romain Murenzi is de directeur bij TWAS, The World Academy of Sciences – for the advancement of science in developing countries. Daarna vertelde Marileen Dogterom, hoogleraar bionanoscience aan de TU Delft en sinds juni 2022 president van de KNAW, over haar onderzoek: 'The promise of synthetic cells'. Niet alleen over het onderzoek op zich, maar ook over de ethische vragen die bij dergelijk onderzoek opkomen en de mogelijke toekomstige toepassingen. Gijs Leguijt analyseert als promovendus bij SRON satellietdata van CO-uitstoot rond Afrikaanse steden. Hij gaf de presentatie 'Quantification of carbon monoxide emissions from African cities using TROPOMI' waarin hij zijn onderzoek besprak, maar ook aangaf hoe hij tot dit onderzoeksonderwerp gekomen is. Professor Monica Morales Masis (Universiteit Twente) sloot de sessie af. Zij is expert op het gebied van dunne-filmmaterialen. Deze materialen worden toegepast bij energieconversie en bijvoorbeeld in zonnecellen. In haar presentatie 'Advancing Solar Energy Conversion through Materials Science' gaf ze een inkijkje in de mogelijkheden voor de toekomst.
De sessie was zeer goed bezocht en er was een levendige interactie, al met al een zeer geslaagde activiteit. Dank aan de organisatoren van de sessie Julia Cramer en Johan Klootwijk, beide NNV-bestuursleden. 

Op de foto vlnr: Romain Murenzi, Julia Cramer, Monica Morales Masis, Marileen Dogterom, Gijs Leguijt, Johan Klootwijk.

De NNV-Diversiteitsprijs 2022 is gewonnen door AMOLF, het NWO-instituut dat toonaangevend fundamenteel onderzoek doet aan nieuwe molecuul- en materiaalsystemen. De jury was onder de indruk van de inspanningen, de resultaten van het ingezette diversiteits- en inclusiviteitsbeleid en het actief betrekken van de jongere generatie bij de implementatie.

De prijs werd op 3 april 2023 uitgereikt door NNV-voorzitter Christa Hooijer tijdens het werkgroepleidersdiner op de conferentie NWO Physics in Veldhoven. De NNV-Diversiteitsprijs wordt eens per twee jaar uitgereikt door de Nederlandse Natuurkundige Vereniging aan de natuurkunde-instelling die het succesvolst is in het in de praktijk brengen van beleid voor diversiteit en inclusiviteit. De prijs vormt een eerbetoon en biedt een inspirerend voorbeeld voor andere instituten en/of afdelingen. De jury maakt een eerste selectie op basis van ingediende documenten en vervolgens gaat de jury op bezoek bij de genomineerde instituten om ter plekke in gesprek te gaan met het management en een delegatie van werknemers en studenten.

De jury bezocht naast de uiteindelijke winnaar ook TNO High Tech Industry en het Instituut voor Theoretische Fysica (ITF) van de Universiteit Utrecht, die beide ook complimenten verdienen voor hun activiteiten. Het ITF is er in geslaagd om in een korte periode een betere genderbalans te realiseren en was het eerste instituut binnen de UU dat een commissie voor diversiteit/inclusiviteit installeerde. TNO High Tech Industry heeft de implementatie van het beleid om te komen tot een diversere en inclusievere organisatie professioneel opgepakt. Een intern netwerk van D&I-ambassadeurs ondersteunt de invoering van het beleid. De jury oordeelde dat AMOLF het verst gevorderd was qua duurzaamheid van het beleid en dat AMOLF daarom de prijs verdient.

AMOLF was voor de tweede maal genomineerd voor de NNV-Diversiteitsprijs en de jury heeft gezien dat er sinds 2020 een forse vooruitgang is gerealiseerd in de implementatie van maatregelen die in het Gender Equality Plan 2018-2022 staan beschreven. Het instituut heeft voor 2022-2026 een Diversity and Inclusion Plan dat een bredere definitie van diversiteit hanteert. Het plan bevat onder meer expliciete doelen voor het verhogen van het aantal vrouwen op alle niveaus in de organisatie. Daarnaast worden trainingen voor nieuwe werknemers verplicht gesteld evenals de organisatie van activiteiten voor het verhogen van het bewustzijn rond diversiteit. De jury was in het bijzonder onder de indruk van het waarachtige enthousiasme van jongere stafmedewerkers en studenten over de inclusieve werkomgeving. De jury apprecieert de geestdrift en de vastberadenheid van het management om AMOLF tot een divers en inclusief onderzoeksinstituut te ontwikkelen.

De NNV feliciteert AMOLF heel hartelijk en hoopt dat organisaties binnen het natuurkundeveld geïnspireerd worden door de activiteiten die bovengenoemde instituten ontplooien. Daarnaast is een woord van dank aan de jury op zijn plaats, deze bestond uit Sylvia Barlag (gepensioneerd Director Security of Thales, Council Member van de World Athletics), Helma van den Berg (Diversity and Inclusion Officer TNO), Job de Kleuver (programmamanager grote internationale faciliteiten, NWO-I), Leo Wouter (wis- en natuurkundedocent Summa Engineering College, lid van de diversiteitswerkgroep van de NNV), Vinod Subramaniam (voorzitter van het CvB van de UT) en juryvoorzitter Els de Wolf (gepensioneerd (astro)deeltjesfysicus, Nikhef).

Een volgende editie van het Nederlands Tijdschrift voor Natuurkunde besteedt uitgebreid aandacht aan de winnaar en het gevoerde beleid.

Foto: Thijs ter Hart