Nederlandse Natuurkundige Vereniging

De Nederlandse Natuurkundige Vereniging (NNV) heeft in 2017 een prijs in het leven geroepen die wordt toegekend aan de natuurkunde-instelling die het succesvolst is in het in de praktijk brengen van een open diversiteitsbeleid. De prijs vormt een eerbetoon en biedt een inspirerend voorbeeld voor andere instituten en/of afdelingen. De NNV-Diversiteitsprijs 2020 is gewonnen door de Faculteit Technische Natuurkunde van de Technische Universiteit Eindhoven. De online prijsuitreiking door NNV-voorzitter Diederik Jekel vond plaats op 18 januari 2021 tijdens het digitale alternatief voor het werkgroepleidersdiner op de wetenschappelijke conferentie Physics@Veldhoven. De NNV-Diversiteitsprijs wordt eens per twee jaar uitgereikt.

Bij de eerste selectie werd vooral gelet op beleid van het natuurkunde-instituut of de faculteit, dat uitstijgt boven het beleid dat door de instelling als geheel is geformuleerd. Ook werd gelet op originele initiatieven en op concrete bewijzen van succes van het beleid. De top drie bestond, naast de uiteindelijke winnaar, uit het NWO-instituut AMOLF en het Anton Pannekoek Instituut voor Astronomie van de Universiteit van Amsterdam (API).

Een delegatie van de jury ging virtueel bij deze instellingen op bezoek en sprak met het management en een delegatie van werknemers en studenten. De jury kon uitgebreide en zeer openhartige gesprekken voeren, waaruit vooral het beeld blijft hangen dat er in recente jaren veel ten goede is veranderd in de drie instellingen. Het API heeft in relatief korte tijd het percentage vrouwen onder de stafleden van praktisch 0% op 35% gebracht. Het API loopt binnen de gemeenschap van sterrenkundigen in Nederland voorop in diversiteitsbeleid. AMOLF heeft in een GenderEqualityPlan de doelen en maatregelen vastgelegd en voert die nu uit. Met name de afdeling van Albert Polman is al zeer succesvol in het aantrekken van vrouwelijke groepsleiders.

Op grond van de beschrijving van het beleid en de recente resultaten die in Eindhoven zijn behaald, en op grond van de gesprekken met een ruime en diverse delegatie van de staf, kwam de jury unaniem tot de conclusie dat de Faculteit Technische Natuurkunde van de TU/e dit jaar de prijs verdient. De faculteit heeft een indrukwekkende cultuuromslag weten te bereiken in een relatieve korte tijd. Het ingevoerde PI-systeem is daarbij instrumenteel en misschien zelfs cruciaal gebleken voor het bereiken van meer diversiteit onder de stafleden, zowel in termen van nationaliteit als gender. Inclusiviteit van de faculteit wordt bevorderd door het on-boarding programma dat nu wordt uitgerold. De omslag naar een meer diverse en inclusieve werkomgeving lijkt breed te worden gedragen door de staf. Het valt bijzonder op dat er veel persoonlijke aandacht uitgaat van de leidinggevenden naar individuele behoeften van recent aangestelde stafleden.

Het is opmerkelijk hoe belangrijk de rol van de studievereniging J.D. van der Waals is. Het is bemoedigend dat de volgende generatie zo gedreven is en ook zo kundig blijkt om een cultuuromslag te bevorderen. Het is eveneens bemoedigend dat de studenten hierin serieus genomen worden door de faculteitsleiding, die hun activiteiten faciliteert. De leiding, staf en studenten zijn trots op het reeds bereikte resultaat, maar erkennen dat het belangrijk is om alert te blijven. Naar de indruk van de jury lijkt de cultuuromslag voldoende gedragen om het doel van ten minste 35% vrouwen onder de staf te bereiken en te behouden.

De NNV feliciteert de winnaar van harte en prijst zich gelukkig met de inzet en kundigheid van de jury in dit proces. De jury bestond uit: Freya Blekman (hoogleraar hoge-energiefysica aan de Vrije Universiteit Brussel), Job de Kleuver (programmamanager internationale zaken en grote faciliteiten, NWO-I), Angela Maas (hoogleraar cardiologie aan de RU), Vinod Subramaniam (hoogleraar biofysica en rector magnificus aan de VU), Els de Wolf (gepensioneerd deeltjesfysicus, Nikhef en UvA) en voorzitter Jan van Ruitenbeek (hoogleraar nanofysica UL).

Een volgende editie van het Nederlands Tijdschrift voor Natuurkunde besteedt uitgebreid aandacht aan de winnaar en het gevoerde beleid.

Op dinsdag 19 januari organiseert de NNV tijdens Physics@Veldhoven een pubquiz van 15-16 uur. Neem je deel aan P@V? Vergeet dan niet om je met een team aan te melden om mee te dingen naar de prijzen. Maar ook natuurlijk om veel plezier te hebben. De vragen zijn divers, dus bereid je goed voor!

Teams bestaan uit 2-8 personen, aanmelden kan tot en met maandag 18 januari 20.00 uur. Aanmelden kan door een e-mail te sturen met je teamnaam (wees origineel) en de namen van je teamleden.

Het januarinummer 2021 van het Nederlands Tijdschrift voor Natuurkunde is gewijd aan de Nobelprijzen. In een uitgebreid artikel van Vincent Icke wordt stilgestaan bij het theoretische werk van Roger Penrose en het experimentele deel van Reinhard Genzel en Andrea Ghez in het onderzoek naar zwarte gaten, waarvoor zij in 2020 de Nobelprijs voor Natuurkunde ontvingen. Frans van Lunteren geeft een inkijkje in hoe Nobelprijswinnaars aan hun prijs zijn gekomen door inzage in de archieven van het Nobelcomité en de Zweedse Academie van Wetenschappen. Speciale aandacht is er in dit artikel voor Nederlandse laureaten.

2021 is een speciaal jaar voor de Nederlandse Natuurkundige Vereniging. Zij bestaat 100 jaar en dit zal gedurende het gehele jaar worden gevierd. Het feestcomité heeft een groot programma opgesteld dat in dit nummer uit de doeken wordt gedaan.

Verder worden de kandidaten voor het voorzitterschap van de NNV voorgesteld. In februari zal de verkiezing plaatsvinden.

De rol die statistische fysici hebben binnen het epidemiologisch werkveld, zo actueel door COVID-19, komt aan de orde in een artikel van Debabrata Panja en Mark M. Dekker. Gianluca de Bruin heeft met zijn team Eco-Runner van de TU Delft een jaar lang gewerkt aan een superzuinige waterstofauto om deel te nemen aan een race tegen studententeams van over de hele wereld. Hij vertelt hoe de bouw verliep. En dan is er natuurlijk weer veel meer wat reuze interessant is, maar waarvoor hier de ruimte ontbreekt om aan te stippen.

Rest ons u een heel goed en vooral gezond 2021 te wensen en u bent allen van harte welkom om het gehele jaar met ons als NNV het jubileum te vieren! Voortaan maandelijks het natuurkundetijdschrift ontvangen? Wordt dan lid van de Nederlandse Natuurkundige Vereniging.